بررسی تغییرات کاربری اراضی و ناپایداری در اکوسیستم شمال تهران (مطالعه موردی: حوضه آبخیز درکه- ولنجک)

حفاظت از اکوسیستم های طبیعی از موضوعات اساسی در تعدیل اکولوژیک مناطق محسوب می گردد. ارتفاعات شمال تهران یکی از اکوسیستم های طبیعی به شمار می آید که طی دهه های اخیر به دلیل رشد ساخت و سازها و استفاده های نادرست تفرجی مورد تهدید قرار گرفته و چه بسا تداوم این روند، خسارات جبران ناپذیری بر آن وارد نماید. هدف این پژوهش، بررسی تغییرات کاربری اراضی و ناپایداری در اکوسیستم حوضه آبخیز درکه- ولنجک است. با استفاده از تصاویر ماهواره ای tm 1987، etm+ 1998، و irs 2009 و الگوریتم حداکثر شباهت (mlc)، به طبقه بندی نظارت شده بارزسازی تغییرات کاربری اراضی پرداخته شد. برای رصد تغییرات پوشش گیاهی از شاخص گیاهی تفاضلی نرمال شده (ndvi) استفاده شد. کاربری اراضی منطقه در 4 کلاس پوشش گیاهی، اراضی ساخته شده، شبکه معابر و اراضی بایر مورد بررسی قرار گرفته شد. نتایج نشان می دهد که از سال 1987 تا سال 2009، پوشش گیاهی در منطقه مطالعاتی روند کاهشی داشته و در مقابل بر محدوده های ساخته شده ، شبکه معابر و اراضی بایر افزوده شده است. در سال 1987، بیش از 37 درصد منطقه به پوشش گیاهی اختصاص داشت، در حالیکه در سال 2009، به 14.5 درصد کاهش یافته است. همچنین در سال 1987، اراضی ساخته شده و بایر به ترتیب برابر با 10.71 و 51.99 درصد بوده که در سال 2009 به 18.37 و 67.08 درصد افزایش یافته است و این وضعیت، روند ناپایداری در اکوسیستم منطقه را نشان می دهد. نتایج حاصل از بررسی قوانین و مقررات نیز نشان دهنده نارسائی برخی از قوانین و آیین نامه ها (از جمله ماده 100 قانون شهرداری ها)، و همچنین تعدد نهادهای تصمیم گیرنده در حفاظت از اکوسیستم های طبیعی پیرامون شهر می باشد.